W poprzednim projekcie testującym lokalne zakłady przetwórstwa żywności pod kątem komarów w Tajlandii stwierdzono, że olejki eteryczne (EO) z Cyperus rotundus, galangalu i cynamonu mają dobrą aktywność przeciw komarom Aedes aegypti. W celu ograniczenia stosowania tradycyjnychinsektycydyi poprawić kontrolę populacji opornych komarów, celem tego badania było określenie potencjalnego synergizmu między działaniem tlenku etylenu zabijającym osobniki dorosłe a toksycznością permetryny dla komarów Aedes aegypti, w tym szczepów wrażliwych i opornych na pyretroidy.
Aby ocenić skład chemiczny i aktywność zabijania olejku eterycznego wyekstrahowanego z kłączy C. rotundus i A. galanga oraz kory C. verum przeciwko wrażliwemu szczepowi Muang Chiang Mai (MCM-S) i szczepowi odpornemu Pang Mai Dang (PMD-R). ) Dorosły aktywny Ae. Aedes aegypti. Wykonano również biotest na dorosłych osobnikach mieszanki olejku eterycznego i permetryny na tych komarach Aedes, aby zrozumieć jej synergistyczne działanie. szczepy aegypti.
Charakterystyka chemiczna przy użyciu metody analitycznej GC-MS wykazała, że 48 związków zostało zidentyfikowanych z olejków eterycznych C. rotundus, A. galanga i C. verum, co stanowi odpowiednio 80,22%, 86,75% i 97,24% całkowitych składników. Cyperen (14,04%), β-bisabolen (18,27%) i cynamaldehyd (64,66%) są głównymi składnikami olejku cyperusowego, olejku galangalowego i olejku balsamicznego. W biologicznych testach zabijania osobników dorosłych, EV C. rotundus, A. galanga i C. verum były skuteczne w zabijaniu Ae. aegypti, MCM-S i PMD-R wartości LD50 wynosiły odpowiednio 10,05 i 9,57 μg/mg dla samic, 7,97 i 7,94 μg/mg dla samic oraz 3,30 i 3,22 μg/mg dla samic. Skuteczność MCM-S i PMD-R Ae w zabijaniu dorosłych osobników. aegypti w tych olejkach eterycznych była zbliżona do piperonylobutoksydu (wartości PBO, LD50 = 6,30 i 4,79 μg/mg dla samic, odpowiednio), ale nie tak wyraźna jak permetryny (wartości LD50 = 0,44 i 3,70 ng/mg dla samic, odpowiednio). Jednak biotesty łączone wykazały synergię między olejkiem eterycznym a permetryną. Znaczący synergizm z permetryną przeciwko dwóm szczepom komarów Aedes. Aedes aegypti został zauważony w EM C. rotundus i A. galanga. Dodanie olejków C. rotundus i A. galanga znacząco zmniejszyło wartości LD50 permetryny na MCM-S z 0,44 do 0,07 ng/mg i 0,11 ng/mg u samic, odpowiednio, przy wartościach współczynnika synergii (SR) wynoszących odpowiednio 6,28 i 4,00. Ponadto olejki eteryczne C. rotundus i A. galanga również znacząco zmniejszyły wartości LD50 permetryny na PMD-R z 3,70 do 0,42 ng/mg i 0,003 ng/mg u samic, przy wartościach SR wynoszących odpowiednio 8,81 i 1233,33. .
Synergistyczny efekt połączenia EO-permetryny w celu zwiększenia toksyczności dla dorosłych przeciwko dwóm szczepom komarów Aedes. Aedes aegypti wykazuje obiecującą rolę tlenku etylenu jako synergisty w zwiększaniu skuteczności przeciw komarom, zwłaszcza gdy tradycyjne związki są nieskuteczne lub nieodpowiednie.
Komar Aedes aegypti (Diptera: Culicidae) jest głównym wektorem gorączki denga i innych zakaźnych chorób wirusowych, takich jak żółta febra, chikungunya i wirus Zika, stanowiąc ogromne i uporczywe zagrożenie dla ludzi [1, 2]. Wirus denga jest najpoważniejszą patogenną gorączką krwotoczną dotykającą ludzi, z szacunkowo 5–100 milionami przypadków występujących rocznie, a ponad 2,5 miliarda ludzi na całym świecie jest zagrożonych [3]. Wybuchy tej choroby zakaźnej stanowią ogromne obciążenie dla populacji, systemów opieki zdrowotnej i gospodarek większości krajów tropikalnych [1]. Według tajskiego Ministerstwa Zdrowia w 2015 r. odnotowano 142 925 przypadków gorączki denga i 141 zgonów w całym kraju, co stanowi ponad trzykrotność liczby przypadków i zgonów w 2014 r. [4]. Pomimo dowodów historycznych, gorączka denga została wyeliminowana lub znacznie ograniczona przez komara Aedes. Po opanowaniu Aedes aegypti [5] wskaźniki zakażeń wzrosły dramatycznie, a choroba rozprzestrzeniła się na cały świat, częściowo z powodu dziesięcioleci globalnego ocieplenia. Eliminacja i kontrola Ae. Aedes aegypti jest stosunkowo trudna, ponieważ jest to domowy komar przenoszący chorobę, który rozmnaża się, żywi się, odpoczywa i składa jaja w i wokół ludzkich siedzib w ciągu dnia. Ponadto komar ten ma zdolność adaptacji do zmian środowiskowych lub zaburzeń spowodowanych przez zjawiska naturalne (takie jak susza) lub środki kontroli stosowane przez człowieka i może powrócić do swojej pierwotnej liczebności [6, 7]. Ponieważ szczepionki przeciwko gorączce denga zostały zatwierdzone dopiero niedawno i nie ma konkretnego leczenia gorączki denga, zapobieganie i zmniejszanie ryzyka przenoszenia dengi zależy wyłącznie od kontrolowania komarów przenoszących chorobę i wyeliminowania kontaktu człowieka z wektorami.
W szczególności stosowanie środków chemicznych do zwalczania komarów odgrywa obecnie ważną rolę w zdrowiu publicznym jako ważny element kompleksowego zintegrowanego zarządzania wektorami. Najpopularniejsze metody chemiczne obejmują stosowanie insektycydów o niskiej toksyczności, które działają przeciwko larwom komarów (larwicydy) i dorosłym komarom (adidocydy). Kontrola larw poprzez redukcję źródła i regularne stosowanie chemicznych larwicydów, takich jak organofosforany i regulatory wzrostu owadów, jest uważana za ważną. Jednak niekorzystny wpływ na środowisko związany ze stosowaniem syntetycznych pestycydów oraz ich pracochłonną i złożoną konserwacją nadal stanowi poważny problem [8, 9]. Tradycyjna aktywna kontrola wektorów, taka jak kontrola dorosłych osobników, pozostaje najskuteczniejszym sposobem kontroli podczas epidemii wirusowych, ponieważ może szybko i na dużą skalę wyeliminować wektory chorób zakaźnych, a także skrócić żywotność i długowieczność lokalnych populacji wektorów [3]. , 10]. Cztery klasy chemicznych insektycydów: chlorowane związki organiczne (zwane tylko DDT), fosforany organiczne, karbaminiany i pyretroidy stanowią podstawę programów kontroli wektorów, przy czym pyretroidy są uważane za klasę najbardziej skuteczną. Są wysoce skuteczne przeciwko różnym stawonogom i mają niską skuteczność. toksyczność dla ssaków. Obecnie syntetyczne pyretroidy stanowią większość komercyjnych pestycydów, stanowiąc około 25% światowego rynku pestycydów [11, 12]. Permetryna i deltametryna to szerokospektralne insektycydy pyretroidowe, które są stosowane na całym świecie od dziesięcioleci w celu zwalczania różnych szkodników o znaczeniu rolniczym i medycznym [13, 14]. W latach 50. XX wieku DDT został wybrany jako substancja chemiczna pierwszego wyboru w tajskim krajowym programie kontroli komarów w zakresie zdrowia publicznego. Po powszechnym stosowaniu DDT na obszarach endemicznych dla malarii, Tajlandia stopniowo wycofywała stosowanie DDT w latach 1995–2000 i zastąpiła je dwoma pyretroidami: permetryną i deltametryną [15, 16]. Te pyretroidowe insektycydy wprowadzono na początku lat 90. w celu zwalczania malarii i gorączki denga, głównie poprzez stosowanie moskitier oraz zamgławiaczy termicznych i oprysków o bardzo niskiej toksyczności [14, 17]. Jednak straciły one skuteczność z powodu silnej oporności komarów i braku przestrzegania przepisów przez społeczeństwo z powodu obaw o zdrowie publiczne i wpływ syntetycznych chemikaliów na środowisko. Stanowi to poważne wyzwanie dla powodzenia programów kontroli wektorów zagrożenia [14, 18, 19]. Aby strategia była skuteczniejsza, konieczne są terminowe i odpowiednie środki zaradcze. Zalecane procedury zarządzania obejmują zastępowanie substancji naturalnych, rotację chemikaliów różnych klas, dodawanie synergistów oraz mieszanie chemikaliów lub jednoczesne stosowanie chemikaliów różnych klas [14, 20, 21]. Dlatego istnieje pilna potrzeba znalezienia i opracowania przyjaznej dla środowiska, wygodnej i skutecznej alternatywy i synergisty, a niniejsze badanie ma na celu zaspokojenie tej potrzeby.
Naturalne insektycydy, zwłaszcza te oparte na składnikach roślinnych, wykazały potencjał w ocenie obecnych i przyszłych alternatyw zwalczania komarów [22, 23, 24]. Kilka badań wykazało, że możliwe jest zwalczanie ważnych komarów przenoszących owady przy użyciu produktów roślinnych, zwłaszcza olejków eterycznych (EO), jako zabójców osobników dorosłych. Właściwości zabijające osobniki dorosłe w stosunku do niektórych ważnych gatunków komarów stwierdzono w wielu olejach roślinnych, takich jak seler, kmin, zedoaria, anyż, pieprz fajkowy, tymianek, Schinus terebinthifolia, Cymbopogon citratus, Cymbopogon schoenanthus, Cymbopogon giganteus, Chenopodium ambrosioides, Cochlospermum planchonii, Eucalyptus ter eticornis. , Eucalyptus citriodora, Cananga odorata i Petroselinum Criscum [25,26,27,28,29,30]. Tlenek etylenu jest obecnie stosowany nie tylko samodzielnie, ale także w połączeniu z ekstrahowanymi substancjami roślinnymi lub istniejącymi syntetycznymi pestycydami, co powoduje różny stopień toksyczności. Kombinacje tradycyjnych insektycydów, takich jak organofosforany, karbaminiany i pyretroidy z tlenkiem etylenu/ekstraktami roślinnymi działają synergicznie lub antagonistycznie w swoich toksycznych efektach i wykazano, że są skuteczne przeciwko wektorom chorób i szkodnikom [31,32,33,34,35]. Jednak większość badań nad synergicznymi toksycznymi efektami kombinacji fitozwiązków z lub bez syntetycznych chemikaliów przeprowadzono na owadach będących wektorami i szkodnikach rolniczych, a nie na medycznie ważnych komarach. Ponadto większość prac nad synergicznymi efektami kombinacji roślinno-syntetycznych insektycydów przeciwko wektorom komarów skupiała się na działaniu larwobójczym.
W poprzednim badaniu przeprowadzonym przez autorów w ramach trwającego projektu badawczego przesiewowego intimicydów z rodzimych roślin spożywczych w Tajlandii stwierdzono, że tlenki etylenu z Cyperus rotundus, galangalu i cynamonu mają potencjalną aktywność przeciwko dorosłym osobnikom Aedes. Egypt [36]. Dlatego też celem tego badania była ocena skuteczności olejków eterycznych wyizolowanych z tych roślin leczniczych przeciwko komarom Aedes. aegypti, w tym szczepom odpornym na pyretroidy i wrażliwym. Synergistyczny efekt binarnych mieszanin tlenku etylenu i syntetycznych pyretroidów o dobrej skuteczności u osobników dorosłych został również przeanalizowany w celu zmniejszenia stosowania tradycyjnych insektycydów i zwiększenia odporności na komary przenoszące chorobę, zwłaszcza przeciwko Aedes. Aedes aegypti. W tym artykule przedstawiono charakterystykę chemiczną skutecznych olejków eterycznych i ich potencjał do zwiększania toksyczności syntetycznej permetryny przeciwko komarom Aedes. aegypti w szczepach wrażliwych na pyretroidy (MCM-S) i szczepach opornych (PMD-R).
Kłącza C. rotundus i A. galanga oraz kora C. verum (rys. 1) używane do ekstrakcji olejku eterycznego zostały zakupione od dostawców leków ziołowych w prowincji Chiang Mai w Tajlandii. Identyfikacja naukowa tych roślin została osiągnięta poprzez konsultacje z panem Jamesem Franklinem Maxwellem, botanikiem zielnika, Wydział Biologii, College of Science, Chiang Mai University (CMU), Chiang Mai Province, Tajlandia, oraz naukowcem Wannari Charoensap; w Katedrze Farmacji, College of Pharmacy, Carnegie Mellon University, panią. Okazy Voucher każdej rośliny są przechowywane w Katedrze Parazytologii w Carnegie Mellon University School of Medicine do wykorzystania w przyszłości.
Próbki roślin suszono indywidualnie w cieniu przez 3–5 dni w otwartej przestrzeni z aktywną wentylacją i temperaturą otoczenia około 30 ± 5 °C w celu usunięcia wilgoci przed ekstrakcją naturalnych olejków eterycznych (EO). Łącznie 250 g każdego suchego materiału roślinnego zmielono mechanicznie na gruby proszek i użyto do wyizolowania olejków eterycznych (EO) przez destylację parową. Aparatura destylacyjna składała się z elektrycznego płaszcza grzewczego, okrągłodennej kolby o pojemności 3000 ml, kolumny ekstrakcyjnej, skraplacza i urządzenia Cool ace (Eyela Cool Ace CA-1112 CE, Tokyo Rikakikai Co. Ltd., Tokio, Japonia). Dodaj 1600 ml wody destylowanej i 10–15 szklanych kulek do kolby, a następnie podgrzej ją do około 100°C za pomocą grzałki elektrycznej przez co najmniej 3 godziny, aż destylacja zostanie zakończona i nie będzie już wytwarzany olejek eteryczny. Warstwę EO oddzielono od fazy wodnej za pomocą lejka rozdzielczego, wysuszono nad bezwodnym siarczanem sodu (Na2SO4) i przechowywano w szczelnie zamkniętej brązowej butelce w temperaturze 4°C do czasu zbadania składu chemicznego i aktywności osobników dorosłych.
Skład chemiczny olejków eterycznych przeprowadzono równocześnie z biotestem dla substancji dorosłej. Analizę jakościową wykonano przy użyciu systemu GC-MS składającego się z chromatografu gazowego Hewlett-Packard (Wilmington, CA, USA) 7890A wyposażonego w pojedynczy kwadrupolowy detektor selektywnej masy (Agilent Technologies, Wilmington, CA, USA) i MSD 5975C (EI). (Agilent Technologies).
Kolumna chromatograficzna – DB-5MS (30 m × ID 0,25 mm × grubość filmu 0,25 µm). Całkowity czas trwania analizy GC-MS wynosił 20 minut. Warunki analizy są następujące: temperatura wtryskiwacza i linii transferowej wynosi odpowiednio 250 i 280 °C; temperatura pieca wzrasta z 50°C do 250°C z szybkością 10°C/min, gazem nośnym jest hel; szybkość przepływu 1,0 ml/min; objętość wtrysku wynosi 0,2 µl (1/10% objętości w CH2Cl2, stosunek podziału 100:1); Do detekcji GC-MS zastosowano układ jonizacji elektronowej o energii jonizacji 70 eV. Zakres akwizycji wynosi 50–550 jednostek masy atomowej (amu), a prędkość skanowania wynosi 2,91 skanów na sekundę. Względne procenty składników wyrażono jako procenty znormalizowane względem powierzchni piku. Identyfikacja składników olejków eterycznych opiera się na ich wskaźniku retencji (RI). Wskaźnik RI obliczono przy użyciu równania Van den Doola i Kratza [37] dla szeregu n-alkanów (C8-C40) i porównano ze wskaźnikami retencji z literatury [38] i baz danych bibliotecznych (NIST 2008 i Wiley 8NO8). Tożsamość wykazanych związków, taka jak struktura i wzór cząsteczkowy, potwierdzono poprzez porównanie z dostępnymi autentycznymi próbkami.
Standardy analityczne dla syntetycznej permetryny i butoksydu piperonylu (PBO, kontrola pozytywna w badaniach synergii) zakupiono od Sigma-Aldrich (St. Louis, MO, USA). Zestawy testowe dla dorosłych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i dawki diagnostyczne papieru impregnowanego permetryną (0,75%) zakupiono komercyjnie w Centrum Kontroli Wektorów WHO w Penang w Malezji. Wszystkie inne użyte substancje chemiczne i odczynniki były klasy analitycznej i zakupiono je od lokalnych instytucji w prowincji Chiang Mai w Tajlandii.
Komary użyte jako organizmy testowe w biopróbie dorosłych osobników to swobodnie kopulujące laboratoryjne komary Aedes aegypti, w tym podatny szczep Muang Chiang Mai (MCM-S) i odporny szczep Pang Mai Dang (PMD-R). Szczep MCM-S uzyskano z lokalnych próbek zebranych w rejonie Muang Chiang Mai, w prowincji Chiang Mai w Tajlandii i od 1995 r. jest on przechowywany w pracowni entomologicznej Wydziału Parazytologii, Wydziału Medycznego CMU [39]. Szczep PMD-R, który okazał się odporny na permetrynę, został wyizolowany z komarów polowych pierwotnie zebranych w Ban Pang Mai Dang, dystrykt Mae Tang, prowincja Chiang Mai w Tajlandii i od 1997 r. jest przechowywany w tym samym instytucie [40]. Szczepy PMD-R hodowano pod ciśnieniem selektywnym w celu utrzymania poziomu oporności poprzez okresową ekspozycję na 0,75% permetryny przy użyciu zestawu do wykrywania WHO z pewnymi modyfikacjami [41]. Każdy szczep Ae. Aedes aegypti skolonizowano indywidualnie w laboratorium wolnym od patogenów w temperaturze 25 ± 2 °C i wilgotności względnej 80 ± 10% oraz fotoperiodzie 14:10 h światła/ciemności. Około 200 larw trzymano w plastikowych tackach (33 cm długości, 28 cm szerokości i 9 cm wysokości) wypełnionych wodą z kranu w gęstości 150–200 larw na tackę i karmiono dwa razy dziennie sterylizowanymi psimi ciasteczkami. Dorosłe robaki trzymano w wilgotnych klatkach i stale karmiono 10% wodnym roztworem sacharozy i 10% roztworem syropu multiwitaminowego. Samice komarów regularnie ssą krew, aby składać jaja. Samice w wieku od dwóch do pięciu dni, którym nie podawano krwi, można stale wykorzystywać w eksperymentalnych badaniach biologicznych na osobnikach dorosłych.
Bioanalizę odpowiedzi dawka-śmiertelność EO przeprowadzono na dorosłych samicach komarów Aedes aegypti, MCM-S i PMD-R, stosując miejscową metodę zmodyfikowaną zgodnie ze standardowym protokołem WHO do badania wrażliwości [42]. EO z każdej rośliny rozcieńczano seryjnie odpowiednim rozpuszczalnikiem (np. etanolem lub acetonem), aby uzyskać stopniowaną serię stężeń 4-6. Po znieczuleniu dwutlenkiem węgla (CO2) komary ważono indywidualnie. Znieczulone komary trzymano następnie nieruchomo na suchym papierze filtracyjnym na specjalnej zimnej płycie pod mikroskopem stereoskopowym, aby zapobiec reaktywacji podczas zabiegu. Podczas każdego zabiegu 0,1 μl roztworu EO nakładano na górny przedplecze samicy za pomocą ręcznego mikrodozownika Hamilton (700 Series Microliter™, Hamilton Company, Reno, NV, USA). Dwudziestu pięciu samic poddano działaniu każdego stężenia, przy czym śmiertelność wahała się od 10% do 95% dla co najmniej 4 różnych stężeń. Komary poddane działaniu rozpuszczalnika służyły jako kontrola. Aby zapobiec zanieczyszczeniu próbek testowych, wymień bibułę filtracyjną na nową dla każdego testowanego EO. Dawki stosowane w tych biotestach wyrażono w mikrogramach EO na miligram żywej masy ciała samicy. Aktywność dorosłego PBO oceniano również w podobny sposób jak EO, przy czym PBO stosowano jako kontrolę pozytywną w eksperymentach synergistycznych. Leczone komary we wszystkich grupach umieszczono w plastikowych kubkach i podano im 10% sacharozy plus 10% syropu multiwitaminowego. Wszystkie biotesty przeprowadzono w temperaturze 25 ± 2 °C i wilgotności względnej 80 ± 10% i powtórzono cztery razy z kontrolami. Śmiertelność w ciągu 24-godzinnego okresu hodowli sprawdzono i potwierdzono brakiem reakcji komara na stymulację mechaniczną, a następnie odnotowano na podstawie średniej z czterech powtórzeń. Eksperymentalne zabiegi powtórzono cztery razy dla każdej próbki testowej, używając różnych partii komarów. Wyniki podsumowano i wykorzystano do obliczenia procentowego wskaźnika śmiertelności, który wykorzystano do określenia 24-godzinnej dawki śmiertelnej za pomocą analizy probitowej.
Synergistyczne działanie przeciwzabójcze EO i permetryny oceniano przy użyciu procedury badania toksyczności lokalnej [42], jak opisano wcześniej. Użyj acetonu lub etanolu jako rozpuszczalnika, aby przygotować permetrynę o pożądanym stężeniu, a także binarną mieszaninę EO i permetryny (EO-permetryna: permetryna zmieszana z EO w stężeniu LD25). Zestawy testowe (permetryna i EO-permetryna) oceniano pod kątem szczepów MCM-S i PMD-R Ae. Aedes aegypti. Każdej z 25 samic komarów podano cztery dawki permetryny, aby przetestować jej skuteczność w zabijaniu osobników dorosłych, przy czym każde leczenie powtórzono cztery razy. Aby zidentyfikować kandydatów na synergistów EO, podano od 4 do 6 dawek EO-permetryny każdej z 25 samic komarów, przy czym każde zastosowanie powtórzono cztery razy. Leczenie PBO-permetryną (permetryna zmieszana ze stężeniem LD25 PBO) również służyło jako kontrola pozytywna. Dawki stosowane w tych biotestach są wyrażone w nanogramach próbki testowej na miligram żywej masy ciała samicy. Cztery oceny eksperymentalne dla każdego szczepu komara przeprowadzono na indywidualnie hodowanych partiach, a dane dotyczące śmiertelności połączono i przeanalizowano przy użyciu Probit w celu określenia 24-godzinnej dawki śmiertelnej.
Współczynnik śmiertelności skorygowano za pomocą wzoru Abbotta [43]. Skorygowane dane przeanalizowano za pomocą analizy regresji probitowej przy użyciu programu statystycznego SPSS (wersja 19.0). Wartości śmiertelne wynoszące 25%, 50%, 90%, 95% i 99% (odpowiednio LD25, LD50, LD90, LD95 i LD99) obliczono przy użyciu odpowiadających im 95% przedziałów ufności (95% CI). Pomiary istotności i różnic między próbkami testowymi oceniano za pomocą testu chi-kwadrat lub testu U Manna-Whitneya w ramach każdego testu biologicznego. Wyniki uznano za statystycznie istotne przy P< 0,05. Współczynnik oporu (RR) szacuje się na poziomie LD50, korzystając z następującego wzoru [12]:
RR > 1 oznacza oporność, a RR ≤ 1 oznacza wrażliwość. Wartość współczynnika synergii (SR) każdego kandydata na synergistę oblicza się następująco [34, 35, 44]:
Ten współczynnik dzieli wyniki na trzy kategorie: wartość SR 1 ± 0,05 jest uważana za niemającą widocznego efektu, wartość SR > 1,05 jest uważana za mającą efekt synergistyczny, a wartość SR wynosząca Jasnożółty olej płynny można uzyskać przez destylację parową kłączy C. rotundus i A. galanga oraz kory C. verum. Wydajności obliczone na suchą masę wyniosły 0,15%, 0,27% (w/w) i 0,54% (v/v). w) odpowiednio (Tabela 1). Badanie GC-MS składu chemicznego olejków C. rotundus, A. galanga i C. verum wykazało obecność 19, 17 i 21 związków, co stanowiło odpowiednio 80,22, 86,75 i 97,24% wszystkich składników (Tabela 2). Związki olejku z kłącza C. lucidum składają się głównie z cyperonenu (14,04%), a następnie karralenu (9,57%), α-kapsellanu (7,97%) i α-kapsellanu (7,53%). Głównym składnikiem chemicznym olejku z kłącza galangalu jest β-bisabolen (18,27%), a następnie α-bergamoten (16,28%), 1,8-cyneol (10,17%) i piperonol (10,09%). Podczas gdy cynamaldehyd (64,66%) został zidentyfikowany jako główny składnik olejku z kory C. verum, octan cynamonowy (6,61%), α-kopaen (5,83%) i 3-fenylopropionowy aldehyd (4,09%) uznano za składniki drugorzędne. Struktury chemiczne cypernu, β-bisabolenu i cynamaldehydu to główne związki występujące odpowiednio w C. rotundus, A. galanga i C. verum, jak pokazano na rysunku 2.
Wyniki z trzech OOs ocenionych aktywności dorosłych osobników przeciwko komarom Aedes. aegypti przedstawiono w Tabeli 3. Wszystkie olejki eteryczne wykazały śmiertelne działanie na komary MCM-S Aedes w różnych typach i dawkach. Aedes aegypti. Najskuteczniejszym olejkiem eterycznym jest C. verum, a następnie A. galanga i C. rotundus z wartościami LD50 wynoszącymi odpowiednio 3,30, 7,97 i 10,05 μg/mg MCM-S u samic, nieznacznie wyższymi niż 3,22 (U = 1), Z = -0,775, P = 0,667), 7,94 (U = 2, Z = 0, P = 1) i 9,57 (U = 0, Z = -1,549, P = 0,333) μg/mg PMD-R u kobiet. Odpowiada to temu, że PBO ma nieco większy wpływ na osobniki dorosłe na PMD-R niż szczep MSM-S, z wartościami LD50 wynoszącymi odpowiednio 4,79 i 6,30 μg/mg dla samic (U = 0, Z = -2,021, P = 0,057). Można obliczyć, że wartości LD50 C. verum, A. galanga, C. rotundus i PBO wobec PMD-R są odpowiednio około 0,98, 0,99, 0,95 i 0,76 razy niższe niż te wobec MCM-S. Wskazuje to zatem, że podatność na PBO i EO jest stosunkowo podobna między dwoma szczepami Aedes. Chociaż PMD-R był bardziej podatny niż MCM-S, wrażliwość Aedes aegypti nie była znacząca. Natomiast oba szczepy Aedes różniły się znacznie pod względem wrażliwości na permetrynę. aegypti (Tabela 4). PMD-R wykazał znaczną odporność na permetrynę (wartość LD50 = 0,44 ng/mg u kobiet) z wyższą wartością LD50 wynoszącą 3,70 w porównaniu do MCM-S (wartość LD50 = 0,44 ng/mg u kobiet) ng/mg u kobiet (U = 0, Z = -2,309, P = 0,029). Chociaż PMD-R jest znacznie mniej wrażliwy na permetrynę niż MCM-S, jego wrażliwość na PBO i olejki C. verum, A. galanga i C. rotundus jest nieznacznie wyższa niż w przypadku MCM-S.
Jak zaobserwowano w biopróbie populacji dorosłych kombinacji EO-permetryny, binarne mieszaniny permetryny i EO (LD25) wykazały albo synergię (wartość SR > 1,05), albo brak efektu (wartość SR = 1 ± 0,05). Złożone efekty mieszanki EO-permetryny na eksperymentalne komary albinosy. Szczepy Aedes aegypti MCM-S i PMD-R przedstawiono w Tabeli 4 i na Rysunku 3. Stwierdzono, że dodatek olejku C. verum nieznacznie zmniejsza LD50 permetryny w stosunku do MCM-S i nieznacznie zwiększa LD50 w stosunku do PMD-R do 0,44–0,42 ng/mg u kobiet i z 3,70 do 3,85 ng/mg u kobiet, odpowiednio. Natomiast dodanie olejków C. rotundus i A. galanga znacząco zmniejszyło LD50 permetryny na MCM-S z 0,44 do 0,07 (U = 0, Z = -2,309, P = 0,029) i do 0,11 (U = 0). , Z) = -2,309, P = 0,029) ng/mg u kobiet. Na podstawie wartości LD50 MCM-S, wartości SR mieszanki EO-permetryny po dodaniu olejków C. rotundus i A. galanga wynosiły odpowiednio 6,28 i 4,00. W związku z tym LD50 permetryny przeciwko PMD-R znacząco spadło z 3,70 do 0,42 (U = 0, Z = -2,309, P = 0,029) i do 0,003 po dodaniu olejków C. rotundus i A. galanga (U = 0). , Z = -2,337, P = 0,029) ng/mg u samic. Wartość SR permetryny w połączeniu z C. rotundus przeciwko PMD-R wynosiła 8,81, podczas gdy wartość SR mieszanki galangalu i permetryny wynosiła 1233,33. W porównaniu do MCM-S wartość LD50 kontroli pozytywnej PBO spadła z 0,44 do 0,26 ng/mg (samice) i z 3,70 ng/mg (samice) do 0,65 ng/mg (U = 0, Z = -2,309, P = 0,029) i PMD-R (U = 0, Z = -2,309, P = 0,029). Wartości SR mieszanki PBO-permetryna dla szczepów MCM-S i PMD-R wyniosły odpowiednio 1,69 i 5,69. Wyniki te wskazują, że oleje C. rotundus i A. galanga oraz PBO zwiększają toksyczność permetryny w większym stopniu niż olej C. verum dla szczepów MCM-S i PMD-R.
Aktywność dorosłych osobników (LD50) EO, PBO, permetryny (PE) i ich kombinacji przeciwko wrażliwym na pyretroidy (MCM-S) i opornym (PMD-R) szczepom komarów Aedes. Aedes aegypti
[45]. Syntetyczne pyretroidy są stosowane na całym świecie do zwalczania niemal wszystkich stawonogów o znaczeniu rolniczym i medycznym. Jednak ze względu na szkodliwe skutki stosowania syntetycznych insektycydów, zwłaszcza pod względem rozwoju i powszechnej oporności komarów, a także wpływu na długoterminowe zdrowie i środowisko, istnieje obecnie pilna potrzeba ograniczenia stosowania tradycyjnych syntetycznych insektycydów i opracowania alternatyw [35, 46, 47]. Oprócz ochrony środowiska i zdrowia ludzi, zalety insektycydów botanicznych obejmują wysoką selektywność, globalną dostępność oraz łatwość produkcji i stosowania, co czyni je bardziej atrakcyjnymi w zwalczaniu komarów [32,48, 49]. W badaniu tym, oprócz wyjaśnienia właściwości chemicznych skutecznych olejków eterycznych za pomocą analizy GC-MS, oceniono również moc dorosłych olejków eterycznych i ich zdolność do zwiększania toksyczności syntetycznej permetryny aegypti w szczepach wrażliwych na pyretroidy (MCM-S) i szczepach opornych (PMD-R).
Charakterystyka GC-MS wykazała, że cypern (14,04%), β-bisabolen (18,27%) i cynamaldehyd (64,66%) były głównymi składnikami olejków C. rotundus, A. galanga i C. verum. Te substancje chemiczne wykazały różnorodną aktywność biologiczną. Ahn i in. [50] podali, że 6-acetoksycyperen, wyizolowany z kłącza C. rotundus, działa jako związek przeciwnowotworowy i może indukować zależną od kaspazy apoptozę w komórkach raka jajnika. β-Bisabolen, ekstrahowany z olejku eterycznego drzewa mirrowego, wykazuje specyficzną cytotoksyczność wobec ludzkich i mysich komórek nowotworowych gruczołu mlekowego zarówno in vitro, jak i in vivo [51]. Wykazano, że aldehyd cynamonowy, otrzymywany z naturalnych ekstraktów lub syntetyzowany w laboratorium, ma działanie owadobójcze, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, immunomodulujące, przeciwnowotworowe i antyangiogenne [52].
Wyniki biotestu aktywności dorosłych osobników zależnej od dawki wykazały dobry potencjał badanych olejków eterycznych i wykazały, że szczepy komarów Aedes MCM-S i PMD-R miały podobną wrażliwość na olejki eteryczne i PBO. Aedes aegypti. Porównanie skuteczności olejków eterycznych i permetryny wykazało, że ta druga ma silniejsze działanie alergobójcze: wartości LD50 wynoszą 0,44 i 3,70 ng/mg u samic dla szczepów MCM-S i PMD-R, odpowiednio. Wyniki te są poparte wieloma badaniami wykazującymi, że naturalnie występujące pestycydy, zwłaszcza produkty pochodzenia roślinnego, są ogólnie mniej skuteczne niż substancje syntetyczne [31, 34, 35, 53, 54]. Może to wynikać z tego, że pierwszy jest złożoną kombinacją składników aktywnych lub nieaktywnych, podczas gdy drugi jest oczyszczonym pojedynczym związkiem aktywnym. Jednak różnorodność i złożoność naturalnych składników aktywnych o różnych mechanizmach działania może zwiększać aktywność biologiczną lub utrudniać rozwój oporności w populacjach żywicieli [55, 56, 57]. Wielu badaczy zgłosiło potencjał przeciwkomarowy C. verum, A. galanga i C. rotundus oraz ich składników, takich jak β-bisabolen, cynamaldehyd i 1,8-cyneol [22, 36, 58, 59, 60,61, 62,63 ,64]. Jednak przegląd literatury wykazał, że nie było wcześniejszych doniesień o jego synergistycznym działaniu z permetryną lub innymi syntetycznymi insektycydami przeciwko komarom Aedes. Aedes aegypti.
W tym badaniu zaobserwowano istotne różnice w wrażliwości na permetrynę między dwoma szczepami Aedes. Aedes aegypti. MCM-S jest wrażliwy na permetrynę, podczas gdy PMD-R jest na nią znacznie mniej wrażliwy, ze wskaźnikiem oporności wynoszącym 8,41. W porównaniu z wrażliwością MCM-S, PMD-R jest mniej wrażliwy na permetrynę, ale bardziej wrażliwy na olejki eteryczne, co stanowi podstawę do dalszych badań mających na celu zwiększenie skuteczności permetryny poprzez łączenie jej z olejkami eterycznymi. Synergistyczny biotest oparty na kombinacji w celu określenia wpływu na osobniki dorosłe wykazał, że binarne mieszanki olejków eterycznych i permetryny zmniejszały lub zwiększały śmiertelność dorosłych osobników Aedes. Aedes aegypti. Dodatek oleju C. verum nieznacznie zmniejszył LD50 permetryny w stosunku do MCM-S, ale nieznacznie zwiększył LD50 w stosunku do PMD-R, przy wartościach SR wynoszących odpowiednio 1,05 i 0,96. Wskazuje to, że olejek C. verum nie ma synergistycznego ani antagonistycznego działania na permetrynę podczas testów na MCM-S i PMD-R. Natomiast olejki C. rotundus i A. galanga wykazały istotny efekt synergistyczny, znacznie zmniejszając wartości LD50 permetryny na MCM-S lub PMD-R. Gdy permetrynę połączono z olejkami eterycznymi z C. rotundus i A. galanga, wartości SR mieszanki olejków eterycznych i permetryny dla MCM-S wynosiły odpowiednio 6,28 i 4,00. Ponadto, gdy permetrynę oceniano w stosunku do PMD-R w połączeniu z C. rotundus (SR = 8,81) lub A. galanga (SR = 1233,33), wartości SR znacznie wzrosły. Warto zauważyć, że zarówno C. rotundus, jak i A. galanga zwiększyły toksyczność permetryny w stosunku do PMD-R Ae. aegypti znacząco. Podobnie stwierdzono, że PBO zwiększa toksyczność permetryny, przy czym wartości SR wynoszą odpowiednio 1,69 i 5,69 dla szczepów MCM-S i PMD-R. Ponieważ C. rotundus i A. galanga miały najwyższe wartości SR, uznano je za najlepszych synergistów w zwiększaniu toksyczności permetryny na MCM-S i PMD-R.
Kilka poprzednich badań donosiło o synergistycznym efekcie kombinacji syntetycznych insektycydów i ekstraktów roślinnych przeciwko różnym gatunkom komarów. Larwicydalna biopróba przeciwko Anopheles Stephensi badana przez Kalayanasundaram i Das [65] wykazała, że fenthion, organofosforan o szerokim spektrum działania, był związany z Cleodendron inerme, Pedalium murax i Parthenium hysterophorus. Zaobserwowano znaczącą synergię między ekstraktami z efektem synergistycznym (SF) wynoszącym odpowiednio 1,31, 1,38, 1,40, 1,48, 1,61 i 2,23. W badaniu larwicydowym 15 gatunków namorzynów stwierdzono, że ekstrakt eteru naftowego z korzeni szczudłowych namorzynów jest najskuteczniejszy przeciwko Culex quinquefasciatus z wartością LC50 wynoszącą 25,7 mg/l [66]. Synergistyczne działanie tego ekstraktu i botanicznego insektycydu pyretrum również wykazało zmniejszenie LC50 pyretrum przeciwko larwom C. quinquefasciatus z 0,132 mg/l do 0,107 mg/l, ponadto w badaniu tym zastosowano obliczenie SF wynoszące 1,23. 34,35,44]. Oceniono łączną skuteczność ekstraktu z korzenia solanum citron i kilku syntetycznych insektycydów (np. fentionu, cypermetryny (syntetycznego pyretroidu) i timetfosu (larwicydu fosforoorganicznego)) przeciwko komarom Anopheles. Stephensi [54] i C. quinquefasciatus [34]. Połączone zastosowanie cypermetryny i ekstraktu z eteru naftowego z żółtych owoców wykazało synergistyczne działanie na cypermetrynę we wszystkich proporcjach. Najbardziej efektywnym stosunkiem okazała się kombinacja binarna 1:1 o wartościach LC50 i SF wynoszących odpowiednio 0,0054 ppm i 6,83, w porównaniu do An. Stephen West[54]. Podczas gdy mieszanina binarna 1:1 S. xanthocarpum i temefosu była antagonistyczna (SF = 0,6406), kombinacja S. xanthocarpum-fenthion (1:1) wykazała działanie synergistyczne przeciwko C. quinquefasciatus o SF wynoszącym 1,3125 [34]]. Tong i Blomquist [35] badali wpływ roślinnego tlenku etylenu na toksyczność karbarylu (szerokospektralnego karbaminianu) i permetryny dla komarów Aedes. Aedes aegypti. Wyniki wykazały, że tlenek etylenu z agaru, czarnego pieprzu, jałowca, nieśmiertelnika, drzewa sandałowego i sezamu zwiększał toksyczność karbarylu dla komarów Aedes. Wartości SR larw Aedes aegypti wahały się od 1,0 do 7,0. Natomiast żaden z olejków eterycznych nie był toksyczny dla dorosłych komarów Aedes. Na tym etapie nie odnotowano żadnych efektów synergistycznych dla połączenia Aedes aegypti i EO-karbarylu. PBO zastosowano jako kontrolę pozytywną w celu zwiększenia toksyczności karbarylu wobec komarów Aedes. Wartości SR larw i dorosłych osobników Aedes aegypti wynoszą odpowiednio 4,9-9,5 i 2,3. Tylko binarne mieszaniny permetryny i EO lub PBO zostały przetestowane pod kątem aktywności larwobójczej. Mieszanina EO-permetryna miała działanie antagonistyczne, podczas gdy mieszanka PBO-permetryna miała działanie synergistyczne przeciwko komarom Aedes. Larwy Aedes aegypti. Jednak eksperymenty odpowiedzi na dawkę i ocena SR dla mieszanek PBO-permetryna nie zostały jeszcze przeprowadzone. Chociaż uzyskano niewiele wyników dotyczących synergistycznych efektów kombinacji fitosyntetycznych przeciwko wektorom komarów, dane te potwierdzają istniejące wyniki, które otwierają perspektywę dodawania synergistów nie tylko w celu zmniejszenia stosowanej dawki, ale także w celu zwiększenia efektu zabijania. Skuteczność owadów. Ponadto wyniki tego badania wykazały po raz pierwszy, że oleje C. rotundus i A. galanga synergistycznie wywierają znacznie wyższą skuteczność przeciwko wrażliwym na pyretroidy i opornym na pyretroidy szczepom komarów Aedes w porównaniu z PBO w połączeniu z toksycznością permetryny. Aedes aegypti. Jednak nieoczekiwane wyniki analizy synergistycznej wykazały, że olej C. verum miał największą aktywność przeciwdorosłą przeciwko obu szczepom Aedes. Co zaskakujące, toksyczny wpływ permetryny na Aedes aegypti był niezadowalający. Różnice w efektach toksycznych i efektach synergistycznych mogą być częściowo spowodowane narażeniem na różne rodzaje i poziomy składników bioaktywnych w tych olejach.
Pomimo wysiłków zmierzających do zrozumienia, jak poprawić wydajność, mechanizmy synergii pozostają niejasne. Możliwe przyczyny różnej skuteczności i potencjału synergii mogą obejmować różnice w składzie chemicznym testowanych produktów i różnice w podatności komarów związane ze statusem oporności i rozwojem. Istnieją różnice między głównymi i drugorzędnymi składnikami tlenku etylenu testowanymi w tym badaniu, a niektóre z tych związków wykazały działanie odstraszające i toksyczne wobec różnych szkodników i wektorów chorób [61,62,64,67,68]. Jednak główne związki scharakteryzowane w olejkach C. rotundus, A. galanga i C. verum, takie jak cypern, β-bisabolen i cynamaldehyd, nie zostały przetestowane w tym artykule pod kątem ich działania przeciw dorosłym osobnikom i synergistycznego przeciwko Ae, odpowiednio. Aedes aegypti. Dlatego też potrzebne są przyszłe badania w celu wyizolowania składników aktywnych obecnych w każdym olejku eterycznym i wyjaśnienia ich skuteczności owadobójczej i interakcji synergistycznych przeciwko temu wektorowi komarów. Ogólnie rzecz biorąc, aktywność owadobójcza zależy od działania i reakcji między truciznami a tkankami owadów, co można uprościć i podzielić na trzy etapy: penetracja do skóry owada i błon organów docelowych, aktywacja (= interakcja z celem) i detoksykacja. substancji toksycznych [57, 69]. Dlatego synergizm insektycydów skutkujący zwiększoną skutecznością kombinacji substancji toksycznych wymaga co najmniej jednej z tych kategorii, takich jak zwiększona penetracja, większa aktywacja nagromadzonych związków lub mniejsze zmniejszenie detoksykacji składnika aktywnego pestycydu. Na przykład tolerancja energetyczna opóźnia penetrację kutykuli przez pogrubioną kutykulę i oporność biochemiczną, taką jak zwiększony metabolizm insektycydów obserwowany u niektórych opornych szczepów owadów [70, 71]. Znaczna skuteczność olejków eterycznych w zwiększaniu toksyczności permetryny, zwłaszcza w stosunku do PMD-R, może wskazywać na rozwiązanie problemu oporności na insektycydy poprzez interakcję z mechanizmami oporności [57, 69, 70, 71]. Tong i Blomquist [35] poparli wyniki tego badania, wykazując synergistyczną interakcję między olejkami eterycznymi a syntetycznymi pestycydami. aegypti istnieją dowody na działanie hamujące enzymów detoksykujących, w tym monooksygenaz cytochromu P450 i karboksyloesteraz, które są ściśle związane z rozwojem oporności na tradycyjne pestycydy. PBO nie tylko ma być inhibitorem metabolicznym monooksygenazy cytochromu P450, ale także poprawia penetrację insektycydów, co zostało wykazane poprzez jego zastosowanie jako kontroli pozytywnej w badaniach synergistycznych [35, 72]. Co ciekawe, 1,8-cyneol, jeden z ważnych składników olejku galangalowego, jest znany ze swojego toksycznego wpływu na gatunki owadów [22, 63, 73] i doniesiono, że ma synergistyczne działanie w kilku obszarach badań nad aktywnością biologiczną [74]. . ,75,76,77]. Ponadto 1,8-cyneol w połączeniu z różnymi lekami, w tym kurkuminą [78], 5-fluorouracylem [79], kwasem mefenamowym [80] i zydowudyną [81] ma również działanie wspomagające przenikanie. in vitro. Tak więc możliwa rola 1,8-cyneolu w synergistycznym działaniu owadobójczym to nie tylko działanie jako składnika aktywnego, ale także jako wzmacniacza penetracji. Ze względu na większy synergizm z permetryną, zwłaszcza przeciwko PMD-R, synergistyczne działanie olejku galangalowego i olejku trichosanthesowego obserwowane w tym badaniu może wynikać z interakcji z mechanizmami oporności, tj. zwiększoną przepuszczalnością dla chloru. Pyretroidy zwiększają aktywację nagromadzonych związków i hamują enzymy detoksykujące, takie jak monooksygenazy cytochromu P450 i karboksyloesterazy. Jednak aspekty te wymagają dalszych badań w celu wyjaśnienia specyficznej roli olejku eterycznego i jego wyizolowanych związków (pojedynczo lub w połączeniu) w mechanizmach synergistycznych.
W 1977 roku odnotowano wzrastający poziom oporności na permetrynę w głównych populacjach wektorów w Tajlandii, a w kolejnych dekadach stosowanie permetryny zostało w dużej mierze zastąpione innymi pyretroidowymi chemikaliami, zwłaszcza tymi zastąpionymi przez deltametrynę [82]. Jednak oporność wektorów na deltametrynę i inne klasy insektycydów jest niezwykle powszechna w całym kraju z powodu nadmiernego i uporczywego stosowania [14, 17, 83, 84, 85, 86]. Aby zwalczać ten problem, zaleca się rotację lub ponowne wykorzystanie wyrzuconych pestycydów, które były wcześniej skuteczne i mniej toksyczne dla ssaków, takich jak permetryna. Obecnie, chociaż stosowanie permetryny zostało ograniczone w ostatnich krajowych programach rządowych kontroli komarów, oporność na permetrynę nadal może występować w populacjach komarów. Może to być spowodowane narażeniem komarów na komercyjne domowe środki zwalczania szkodników, które składają się głównie z permetryny i innych pyretroidów [14, 17]. Tak więc, skuteczne ponowne wykorzystanie permetryny wymaga opracowania i wdrożenia strategii w celu zmniejszenia oporności wektorów. Chociaż żaden z olejków eterycznych testowanych indywidualnie w tym badaniu nie był tak skuteczny jak permetryna, ich łączna praca z permetryną przyniosła imponujące efekty synergistyczne. Jest to obiecująca wskazówka, że interakcja olejku eterycznego z mechanizmami oporności powoduje, że połączenie permetryny z olejkiem eterycznym jest skuteczniejsze niż insektycyd lub olejek eteryczny sam w sobie, szczególnie przeciwko PMD-R Ae. Aedes aegypti. Korzyści płynące z synergistycznych mieszanek w zakresie zwiększenia skuteczności, pomimo stosowania niższych dawek w celu zwalczania wektorów, mogą prowadzić do lepszego zarządzania opornością i obniżenia kosztów [33, 87]. Na podstawie tych wyników miło jest zauważyć, że olejki eteryczne A. galanga i C. rotundus były znacznie skuteczniejsze niż PBO w synergistycznym działaniu toksycznym permetryny zarówno w szczepach MCM-S, jak i PMD-R i stanowią potencjalną alternatywę dla tradycyjnych środków ergogenicznych.
Wybrane olejki eteryczne miały znaczący efekt synergistyczny w zwiększaniu toksyczności dla dorosłych osobników przeciwko PMD-R Ae. aegypti, zwłaszcza olejek galangalowy, ma wartość SR do 1233,33, co wskazuje, że olejki eteryczne mają szerokie perspektywy jako synergista w zwiększaniu skuteczności permetryny. Może to stymulować stosowanie nowego aktywnego produktu naturalnego, co łącznie mogłoby zwiększyć stosowanie wysoce skutecznych produktów do zwalczania komarów. Ujawnia to również potencjał tlenku etylenu jako alternatywnego synergisty w celu skutecznego ulepszenia starszych lub tradycyjnych insektycydów w celu rozwiązania istniejących problemów z opornością w populacjach komarów. Stosowanie łatwo dostępnych roślin w programach zwalczania komarów nie tylko zmniejsza zależność od importowanych i drogich materiałów, ale także stymuluje lokalne wysiłki na rzecz wzmocnienia systemów zdrowia publicznego.
Wyniki te wyraźnie pokazują znaczący efekt synergistyczny wytworzony przez połączenie tlenku etylenu i permetryny. Wyniki podkreślają potencjał tlenku etylenu jako roślinnego synergisty w zwalczaniu komarów, zwiększając skuteczność permetryny przeciwko komarom, szczególnie w populacjach odpornych. Przyszłe osiągnięcia i badania będą wymagały synergistycznej bioanalizy olejków galangalowych i alpinia oraz ich wyizolowanych związków, kombinacji insektycydów pochodzenia naturalnego lub syntetycznego przeciwko wielu gatunkom i stadiom komarów oraz testów toksyczności przeciwko organizmom niebędącym celem. Praktyczne zastosowanie tlenku etylenu jako realnego alternatywnego synergisty.
Światowa Organizacja Zdrowia. Globalna strategia zapobiegania i kontroli dengi na lata 2012–2020. Genewa: Światowa Organizacja Zdrowia, 2012.
Weaver SC, Costa F., Garcia-Blanco MA, Ko AI, Ribeiro GS, Saade G. i in. Wirus Zika: historia, pojawienie się, biologia i perspektywy kontroli. Badania antywirusowe. 2016;130:69–80.
Światowa Organizacja Zdrowia. Dengue Fact Sheet. 2016. http://www.searo.who.int/entity/vector_borne_tropical_diseases/data/data_factsheet/en/. Data dostępu: 20 stycznia 2017 r.
Department of Public Health. Aktualny stan przypadków gorączki denga i gorączki krwotocznej denga w Tajlandii. 2016. http://www.m-society.go.th/article_attach/13996/17856.pdf. Data dostępu: 6 stycznia 2017 r.
Ooi EE, Goh CT, Gabler DJ. 35 lat profilaktyki dengi i kontroli wektorów w Singapurze. Nagła choroba zakaźna. 2006;12:887–93.
Morrison AC, Zielinski-Gutierrez E, Scott TW, Rosenberg R. Identyfikowanie wyzwań i proponowanie rozwiązań w celu kontrolowania wektorów wirusowych Aedes aegypti. PLOS Medicine. 2008;5:362–6.
Centers for Disease Control and Prevention. Gorączka denga, entomologia i ekologia. 2016. http://www.cdc.gov/dengue/entomologyecology/. Data dostępu: 6 stycznia 2017 r.
Ohimain EI, Angaye TKN, Bassey SE Porównanie aktywności larwobójczej liści, kory, łodyg i korzeni Jatropa curcas (Euphorbiaceae) w stosunku do wektora malarii Anopheles gambiae. SZhBR. 2014;3:29-32.
Soleimani-Ahmadi M, Watandoust H, Zareh M. Charakterystyka siedlisk larw Anopheles w obszarach malarycznych objętych programem eradykacji malarii w południowo-wschodnim Iranie. Asia Pacific J Trop Biomed. 2014;4(Suppl 1):S73–80.
Bellini R, Zeller H, Van Bortel W. Przegląd podejść do kontroli wektorów, zapobiegania i kontroli ognisk wirusa Zachodniego Nilu oraz wyzwań stojących przed Europą. Parasites vector. 2014;7:323.
Muthusamy R., Shivakumar MS Selekcja i mechanizmy molekularne oporności na cypermetrynę u gąsienic czerwonych (Amsacta albistriga Walker). Biochemiczna fizjologia szkodników. 2014;117:54–61.
Ramkumar G., Shivakumar MS Badania laboratoryjne oporności na permetrynę i oporności krzyżowej Culex quinquefasciatus na inne insektycydy. Palastor Research Center. 2015;114:2553–60.
Matsunaka S, Hutson DH, Murphy SD. Chemia pestycydów: Dobrostan człowieka i środowisko, tom 3: Mechanizm działania, metabolizm i toksykologia. Nowy Jork: Pergamon Press, 1983.
Chareonviriyaphap T, Bangs MJ, Souvonkert V, Kongmi M, Korbel AV, Ngoen-Klan R. Przegląd oporności na insektycydy i behawioralnego unikania ludzkich wektorów chorób w Tajlandii. Parasites vector. 2013;6:280.
Chareonviriyaphap T, Aum-Aung B, Ratanatham S. Aktualne wzorce oporności na insektycydy wśród komarów przenoszących insektycydy w Tajlandii. Southeast Asia J Trop Med Public Health. 1999;30:184-94.
Chareonviriyaphap T, Bangs MJ, Ratanatham S. Status malarii w Tajlandii. Southeast Asia J Trop Med Public Health. 2000;31:225–37.
Plernsub S, Saingamsuk J, Yanola J, Lumjuan N, Thippavankosol P, Walton S, Somboon P. Częstotliwość czasowa mutacji obniżających oporność na F1534C i V1016G u komarów Aedes aegypti w Chiang Mai w Tajlandii oraz wpływ mutacji na skuteczność oprysków termiczną mgłą zawierającą pyretroidy. Aktatrop. 2016;162:125–32.
Vontas J, Kioulos E, Pavlidi N, Moru E, Della Torre A, Ranson H. Odporność na środki owadobójcze u głównych wektorów dengi Aedes albopictus i Aedes aegypti. Fizjologia biochemiczna szkodników. 2012;104:126–31.
Czas publikacji: 08-07-2024